Het Plan van de Arbeid: een nieuwe koers voor de sociaal-democraten

GroenLinks en de PvdA slaan de handen ineen en zetten de formatieonderhandelingen als één team voort. GroenLinks-leider Jesse Klaver noemt het ‘een bijzondere stap in de linkse samenwerking’, maar de VVD laat weten dat de partij nog steeds niet met GroenLinks en de PvdA wil regeren. Onderaan deze nieuwsbrief leest u hoe de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij in de jaren dertig een nieuwe koers ging varen. Het Plan van de Arbeid droeg er destijds aan bij dat de sociaal-democraten uiteindelijk mee mochten regeren.

Ontvang maandelijks de beste artikelen over geschiedenis op de mat. Neem nu een abonnement op Historisch Nieuwsblad.

Angst voor homo-immigratie in de jaren zestig

In Rotterdam is de sportschool van de oprichter van de Roze Kameraden, de Feyenoord-supportersvereniging voor lhbti’ers, in brand gestoken en beklad met leuzen. De politie vermoedt dat ook een brand in een Amsterdamse flat is aangestoken vanwege regenboogvlaggen in het gebouw. Al in de jaren zestig ontstond er in Nederland paniek over homoseksualiteit. De samenleving zou worden overspoeld door homoseksuele mannen uit het buitenland. En dat zou niet goed zijn voor de zeden hier.

De helse tocht van vluchtelingenschip St. Louis

Griekenland heeft zijn stalen muur aan de grens met Turkije verlengd tot 40 kilometer. Het Zuid-Europese land, dat beschuldigd wordt van het illegaal terugsturen van immigranten, vreest een nieuwe vluchtelingenstroom uit Afghanistan. In aanloop naar de Tweede Wereldoorlog was er ook onwil om vluchtelingen op te nemen. De honderden Joden die in 1939 Duitsland ontvluchtten met het schip St. Louis, hoopten in Havana een veilige haven te vinden. Pas in het zicht van hun bestemming bleek hoezeer ze zich vergisten.

De invoering van de maximumsnelheid

Het autoverkeer over de Haringvlietbrug bij Rotterdam mag voorlopig niet harder dan 50 kilometer per uur rijden. De maatregel moet ervoor zorgen dat de brug veilig te gebruiken is, totdat het in 2023 gerenoveerd wordt. In februari 1974 kwam de Nederlandse regering voor het eerst met een landelijke maximale snelheid. 'Mensen gingen met elkaar op de vuist als iemand de maximumsnelheid overtrad.'

De opkomst van wetenschappelijke prijsvragen

Uit een enquête onder wetenschappers blijkt dat bijna de helft van de deelnemers na een publiek optreden te maken krijgt met intimidatie. Wantrouwen in de wetenschap leidt tot bedreigingen aan het adres van onderzoekers, die zich soms gedwongen zien om zich terug te trekken uit het publieke debat. In de achttiende eeuw zochten onderzoekers naar manieren om de gewone man bij de wetenschap te betrekken. Ze kwamen tot een eenvoudig antwoord: door een competitie uit te schrijven.

In deze nieuwe speciale uitgave van Historisch Nieuwsblad staan de mannen en vrouwen centraal die door hun werklust, daadkracht en uitstekende zakelijke neus hun stempel op de geschiedenis van ons land hebben gedrukt. Zoals de schatrijke weduwe Johanna Borski, die de Nederlandsche Bank van de ondergang redde. Of wapenhandelaar Louis de Geer, die heel Europa van geschut en kogels voorzag.

‘De tandenborstelcontroles waren berucht’

Ook na hoger beroep moet de vrouw die jarenlang boodschappen kreeg van haar moeder een deel van haar bijstandsuitkering terugbetalen. In 1963 stemde de Tweede Kamer in met de Algemene Bijstandswet, die de Armenwet uit 1912 verving. Met de stijging van het aantal bijstandsgerechtigden namen ook de berichten over fraude toe. Die werd vooral gepleegd door illegaal bijklussende werklozen en gescheiden vrouwen die nog steeds – of alweer – samenwoonden.

Meer woning voor je geld

Koopwoningen werden het afgelopen jaar zestien procent duurder. Volgens het CBS is dat de grootste prijsstijging sinds 2000. Anders dan de huidige prijzen doen vermoeden, concludeert econoom Matthijs Korevaar dat wonen gedurende de afgelopen eeuwen juist betaalbaarder is geworden. ‘We zijn vooral luxer gaan wonen.’

‘Het moet, het kan! Op voor het plan!’

In de jaren dertig nam de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij afscheid van het marxisme en van een fatalistische visie op de economie. In het Plan van de Arbeid (1935) pleitte de partij voor actief ingrijpen in de markteconomie. Het Plan, dat de Nederlandse bevolking ‘bestaanszekerheid bij een behoorlijk levenspeil’ moest garanderen, opende de deur naar regeringsdeelname.

Wilt u nog meer geschiedenis? Deze artikelen uit ons archief werden de afgelopen week veel gelezen:

• In de nacht van 5 op 6 april 1945 kwamen Geörgiers op Texel in opstand tegen het Duitse leger. De bloedige strijd die volgde kostte ruim 1.000 mensen het leven.
• Soms hebben domme, incompetente bestuurders zelf niet door hoe onbekwaam ze zijn. De Romeinse keizer Heliogabalus was zo’n geval.
• Begin 1918 kregen de eerste soldaten koorts en een onschuldige keelpijn. Een halfjaar later was de ‘Spaanse griep’ veranderd in een dodelijke pandemie.