Leestip: de mooiste verhalen van het afgelopen jaar

Lijstjes, het is een fenomeen dat evenzeer bij de jaarwisseling is gaan horen als oliebollen en champagne. Ook de vijfkoppige redactie van Historisch Nieuwsblad kon het niet laten en heeft een eigen favorietenlijst samengesteld met de beste artikelen van 2021. Het resultaat is een afwisselende selectie met intrigerende verhalen die telkens weer relevant zijn om de wereld van nu wat beter te begrijpen.

Namens de redactie wens ik u veel leesplezier en een inspirerend, warmhartig en gezond 2022 toe!

Annemarie Lavèn
Hoofdredacteur Historisch Nieuwsblad

Afghanistan: speeltuin voor spionnen

Afghanistan is van oudsher een plek waar invloedssferen tegen elkaar botsen. In de negentiende eeuw kregen spionnen, dubbelspionnen en intriganten er vrij spel tijdens The Great Game: een wrede geopolitieke strijd tussen Rusland en Groot-Brittannië. Voor de Britten draaide alles om de bescherming van hun ‘kroonjuweel’ India. Het strategisch gelegen Afghanistan werd daar de dupe van, met bloedige oorlogen en intriges tot gevolg.

Engelse boeren bestormen de hoofdstad

Slopend en moordend trokken boze boeren in 1381 door Londen. Ze waren woedend over zware belastingen en probeerden een einde te maken aan de feodale verhoudingen. Even leek koning Richard toe te geven, maar daarna nam hij wraak.

Trollen tegen de nazi’s

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bestookte de Britse journalist Sefton Delmer nazi-Duitsland niet met bommen en granaten, maar met ranzige roddels en ander nepnieuws. Met een hele batterij aan radiostations hoopte hij verdeeldheid te zaaien in de Volksgemeinschaft waarop Hitler prat ging en zo de oorlogsinspanningen van de nazi’s te saboteren. Daarbij schuwden zijn radiostations geen enkel middel.

Profeet van de managers

In negentiende-eeuwse fabrieken heerste chaos. Iedereen werkte langs elkaar heen en overal slingerden gereedschappen en onderdelen. Totdat de Amerikaanse ingenieur Frederick Taylor de ‘wetenschappelijke bedrijfsvoering’ uitvond. Maar dat had één groot nadeel: het ontnam arbeiders hun autonomie en status. Alle eer kwam voortaan de managers toe.

Oeigoeren: een verloren volk in China

De Chinezen vinden alles aan de Oeigoeren verdacht, van hun hoofddoeken, sluiers en baarden tot koranlezingen en gezinnen met meer dan drie kinderen. Ze suggereren dat de Oeigoeren nauwe banden hebben met Al Qaida, en dus stevig moeten worden heropgevoed. Ondertussen willen de Oeigoeren maar één ding: een eigen staat met een eigen taal en cultuur. Waar komt dat nationalisme vandaan?

Topmonument voor Napoleon

In 1813 besloot Napoleon dat er een groots monument voor hemzelf moest verrijzen. Ontwerpers in het keizerrijk – ook in Nederland – togen aan het tekenen. Ze bedachten obelisken, zuilen, colonnades, een paleiscomplex en heel veel piramides.

De Pax Romana: paaien, straffen en verwennen

Om hun rijk staande te houden, gebruikten de Romeinen een beproefde mix van straffen en belonen, met de nadruk op het laatste. Als inwoners zich welwillend opstelden, viel er bij de Romeinen van alles te halen: bescherming, status, luxe, en behoorlijk wat vrijheid om je eigen gang te gaan. Maar wie de Romeinen dwarszat, kon rekenen op hardhandig ingrijpen.

Wilt u meer lezen over de Romeinen in Nederland? Bekijk dan het gratis digitale magazine dat Historisch Nieuwsblad dit jaar maakte over de Neder-Germaanse limes.

Weduwe in de walvisvaart

Maria Musch had talent voor zaken. Na de dood van haar man in 1610 zette ze met succes zijn rederij voort. En lef had ze ook, want niet lang daarna investeerde ze in de Kleine Noordse Compagnie, die zich bezighield met de walvisvaart – een riskante bedrijfstak. Engelsen, Denen en Hollanders streden om de felbegeerde walvistraan.

Wilt u nog meer geschiedenis? Deze artikelen uit ons archief werden het afgelopen jaar veel gelezen:

• De Spaanse griep veroorzaakte in 1918 in Nederland grote maatschappelijke ontwrichting. In tegenstelling tot nu keek de regering slechts toe vanaf de zijlijn.
• Twee Nederlandse vriendinnen, Jacoba Roelofs (19) en Ria Jorink (23), werden in 1943 kampbewaakster in Auschwitz. Hoe kwamen ze tot die extreme keuze?
• Aanvankelijk was president Abraham Lincoln geen felle tegenstander van de slavernij. Hij kwam pas in de loop van de Burgeroorlog tot het inzicht dat afschaffing onvermijdelijk was.