Negentiende-eeuws Afghanistan al dupe van wreed geopolitiek machtsspel

Beelden van wanhopige Afghanen die zich vastklampen aan een opstijgend vliegtuig gaan de wereld over. Nu Amerika zijn soldaten terugtrekt, grijpt de Taliban opnieuw de macht in Afghanistan. Westerse landen geven toe dat Kaboel veel sneller viel dan gedacht, maar de Amerikaanse president Joe Biden blijft achter zijn besluit staan om het land te verlaten. Onderaan deze nieuwsbrief leest u hoe Afghanistan het grootste deel van zijn geschiedenis speelbal is geweest van vreemde mogendheden. In de negentiende eeuw kregen spionnen, dubbelspionnen en intriganten er vrij spel tijdens The Great Game: een geopolitieke strijd tussen Rusland en Groot-Brittannië.

Dit artikel krijgt u cadeau uit ons nieuwe nummer, dat pas over twee weken in de winkel ligt.

Ontvang maandelijks de beste artikelen over geschiedenis op de mat. Neem nu een abonnement op Historisch Nieuwsblad.

Terreur op de Coolsingel

De Nederlandse veiligheidsdiensten hebben een moordaanslag op een Pakistaanse dissident in Rotterdam verijdeld. In 1938 ging het wel mis in de Maasstad, toen er een gruwelijke aanslag plaatsvond op een Oekraïense politicus. In het overspannen politieke klimaat speculeerden kranten volop over de dader. Dat kon in elk geval geen Nederlander zijn, meenden ze. Want het kwaad kwam uit het buitenland.

De man die New York verbouwde

De Amerikaanse Senaat geeft groen licht voor een investering van 550 miljard dollar in de infrastructuur. Tussen de jaren twintig en zestig groeide New York uit tot een metropool. De stad legde honderden parken aan, bouwde kilometers aan snelwegen en verbond stadsdelen met elkaar door gigantische bruggen. Dat was grotendeels de verdienste van één man: Robert Moses. De invloed van de planoloog is nog altijd zichtbaar, maar vanwege zijn racistische ideeën is hij niet onomstreden.

Beatrix werd de grondlegger van Paars I

Mark Rutte en Sigrid Kaag werken aan een document dat een aanzet voor een regeerakkoord moet vormen. Toch lijkt een succesvolle formatie nog ver weg, want beide fractieleiders sluiten partijen uit van regeringsdeelname. Toen de kabinetsformatie in 1994 volledig vastliep, greep koningin Beatrix in door Wim Kok aan te stellen als informateur. ‘Een meesterzet uit Paleis Noordeinde', juichten sommige kranten over haar beslissing. ‘Zelden speelde het staatshoofd zo’n politieke rol.’

De lijdensweg van China

De Chinese acteur Zhang Zhehan wordt in eigen land geboycot na een bezoek aan de omstreden Japanse Yasukuni-tempel. In dat heiligdom worden Japanse oorlogsdoden geëerd, onder wie veertien veroordeelde oorlogsmisdadigers. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verkeerde China in totale chaos. Japanse soldaten doorkruisten plunderend en verkrachtend het land.

De Berlijnse Muur verraste de bevolking

Met bijeenkomsten, toespraken en kransen herdenkt Duitsland de bouw van de Berlijnse Muur zestig jaar geleden. Op 13 augustus 1961 trokken de autoriteiten een muur op die de stad in tweeën deelde. Pas jaren na de val van de Muur werd duidelijk hoe de bevolking destijds reageerde. Metselaars en grensbewakers kregen scheldwoorden naar hun hoofd geslingerd en soldaten sprongen op het laatste moment over de versperring.

De duurzaamheid van papier

De boekensector kampt met een tekort aan papier. Het meeste papier wordt opgeëist door webwinkels, die het tijdens de coronacrisis gebruiken voor het versturen van miljoenen pakketten per dag. Het papieren boek lijkt door de opkomst van e-books minder populair te worden, maar volgens Annegreet van Bergen zal het nooit echt verdwijnen.

De Britten brandden Terschelling plat

Natuurbranden teisteren Zuidoost-Europa. Na Italië, Griekenland en Turkije moet ook Frankrijk zijn brandweer uit laten rukken om bosbranden te blussen. In 1666 ging het dorp West-Terschelling in vlammen op. Niet een natuurbrand, maar de Brit Robert Holmes was de aanstichter. Hij legde de Nederlandse handelsvloot in de as, een triomf die in Engeland de geschiedenis inging als Holmes’ Bonfire.

The Great Game in Afghanistan

Afghanistan is van oudsher een plek waar invloedssferen tegen elkaar botsen. In de negentiende eeuw was het onderdeel van The Great Game: een wrede geopolitieke strijd tussen Rusland en Groot-Brittannië. Voor de Britten draaide alles om de bescherming van hun ‘kroonjuweel’ India. Het strategisch gelegen Afghanistan werd daar de dupe van, met bloedige oorlogen en intriges tot gevolg.

Wilt u nog meer geschiedenis? Deze artikelen uit ons archief werden de afgelopen week veel gelezen:

• Ze voerden sabotageacties uit in Iran en luisterden het Witte Huis af. Agenten van de Mossad, de Israëlische geheime dienst, deinzen al zeventig jaar nergens voor terug.
• Graaf Floris V bood vele intriges het hoofd, maar onderschatte de rancune van de adel jegens zijn eigengereide strategie. Het leidde tot een gewaagde samenzwering met een fatale afloop.
• Brazilië is decennialang geregeerd door militaire junta’s. Slechts een derde van de inwoners vindt democratie de beste staatsvorm.