Paniek om techniek: de angst voor innovatie

De app ChatGPT kan op basis van kunstmatige intelligentie teksten verzinnen, van werkstukken tot columns. Scholieren maken er gretig gebruik van, maar critici zien hun griezelige toekomstvisioenen werkelijkheid worden. Onderaan deze nieuwsbrief leest u hoe nieuwe uitvindingen al eeuwenlang tot hevige angsten leiden. Zo wantrouwden Amerikanen jarenlang de koelkast en sloegen wevers in de negentiende eeuw de stoommachines kapot die hun banen bedreigden.

Ontvang maandelijks de beste artikelen over geschiedenis op de mat. Neem nu een abonnement op Historisch Nieuwsblad.

‘Anne Frank is een nationaal merk geworden’

Blond Amsterdam – bekend van vrolijke afbeeldingen op hun serviesgoed – is in opspraak geraakt vanwege een illustratie van Anne Frank. Op een kom uit de collectie ‘Hollandse Glorie’ staat het meisje glimlachend tussen tekeningen van een pak hagelslag, een vlaflip en een paar schaatsen. Historicus David Barnouw noemt het een smakeloze actie die de groeiende Anne Frank-industrie illustreert.

De Oranjes hebben nu een graf op de groei

Philip Dröge mocht de nieuwe koninklijke grafkelder onder de Nieuwe Kerk in Delft bekijken. Die doet hem denken aan een ondergrondse Vinex-locatie. ‘Erg historisch ziet de betonnen holte er niet uit, eerder als een relaxruimte bij een sauna.’

Cynthia McLeod: ‘Slavernij was niet zwart-wit’

Belangengroepen eisen dat de slavernijexcuses van het kabinet gepaard gaan met een herstelfonds voor nazaten van de slachtoffers. De Surinaamse schrijver Cynthia McLeod probeert al 35 jaar lang de publieke kennis over het slavernijverleden in Suriname en Nederland bij te spijkeren. Tevreden is ze nog niet, vertelde ze vorig jaar in een interview. ‘In Holland staat de een tegen de ander te schreeuwen. En allebei weten ze te weinig.’

Politieke moorden in Duitsland

De Duitse politie heeft 25 leden van de extreem-rechtse Rijksburgerbeweging gearresteerd. Zij wilden mogelijk een gewelddadige staatsgreep plegen. Het rechts-terrorisme in Duitsland heeft wortels in de vroege jaren twintig. Historicus Florian Huber schreef een spannend boek over de Duitse politieke moorden uit die periode.

Kernsplitsing leidde tot hoop en wanhoop

Amerikaanse wetenschappers zeggen dat ze een doorbraak hebben bereikt op het gebied van kernfusie. Er zou voor het eerst sprake zijn van positieve kernfusie, waarbij meer energie werd opgewekt dan verbruikt. In 1938 ontdekte de Duitse geleerde Otto Hahn de kernsplitsing van uranium. Die doorbraak bracht onbegrensd optimisme én pessimisme teweeg.

Historici sceptisch over Vlaamse Canon

De Canon van Vlaanderen wordt pas in april gemaakt, maar nu al hebben historici kritiek: het zou gaan om een politiek instrument. Nico Wouters, directeur van het onderzoeks- en documentatiecentrum CegeSoma, deelt dat standpunt. Maar hij vindt de kritiek voorbarig. ‘We moeten de commissieleden het voordeel van de twijfel geven.’

Lees tijdens de feestdagen de specials van Historisch Nieuwsblad: tijdschriften over Romeinse keizers, de Tweede Wereldoorlog of de Middeleeuwen.

De verdrukking van de Krim-Tataren

Duizenden Krim-Tataren slaan op de vlucht voor de Russische mobilisatie. In 1944 rekende Stalin keihard af met de Krim-Tataren. Ze werden als verraders gedeporteerd van de mediterrane Krim naar het gortdroge Oezbekistan. Het was het dieptepunt in de trieste geschiedenis van dit volk.

Paniek om techniek

Is telefoneren gevaarlijk? Krijg je kanker van fluoride in het drinkwater? En kun je agrarische gewassen zonder risico genetisch veranderen? Al eeuwenlang leiden nieuwe uitvindingen tot hevige angsten. Soms zijn ze zelfs zo groot dat de overheid zich ermee gaat bemoeien.

President Zelenski en de Oekraïense moraal zijn door Time uitgeroepen tot Person of the Year. Lees over historische figuren die ooit dezelfde eer ten deel viel:

• De Tweede Wereldoorlog bood leiders de mogelijkheid uit te groeien tot nationale iconen. Dat gold ook voor de Amerikaanse president Franklin Delano Roosevelt.
• Jozef Stalin bleek een verstandig opperbevelhebber, die het oorlogvoeren aan zijn generaals overliet. Maar jaloers als hij was, eigende hij zich wel hun successen toe.
• In 1945 moesten de Duitse staat en democratie opnieuw worden uitgevonden. De gewiekste en realistische politicus Konrad Adenauer speelde daarin een hoofdrol.