Van Catharina tot Poetin: Ruslands oplaaiende expansiedrift

In Kiev klinkt het luchtalarm. President Zelensky kondigt de staat van beleg aan na raketaanvallen in het hele land: Poetin is zijn grootschalige militaire operatie in Oekraïne begonnen. Oorlog en expansiedrift lopen als een rode draad door de Russische geschiedenis. In deze extra nieuwsbrief leest u over de brandende ambities van Catharina de Grote, de angsten van het Warschaupact en het ineenstorten van de Sovjet-Unie.

In ons nieuwe nummer vertelt Rusland-expert Hubert Smeets dat we Poetins gedrag alleen kunnen verklaren door naar Ruslands koloniale verleden te kijken. Lees het interview alvast op onze website.

De machtige monniken van Rusland

De orthodoxe kerk speelde een cruciale rol in de ontstaansgeschiedenis van Rusland. Zonder de inzet van de geestelijkheid had het onaanzienlijke middeleeuwse prinsdom Moskovië nooit kunnen uitgroeien tot het latere machtige Russische Rijk. De tsaren waren zich daar terdege van bewust.

De brandende ambitie van Catharina de Grote

Toen Catharina als buitenlandse en onervaren vrouw de Russische troon besteeg, had het land grote problemen en was haar gezag wankel. Maar de tsarina had grote plannen. Dankzij een combinatie van machtspolitiek, verlichte hervormingen en onderdrukking slaagde ze erin om 34 jaar op de troon te blijven en Rusland ingrijpend te veranderen.

Vladimir Lenin en de Russische Revolutie

Toen het Russische tsarenrijk in 1917 ineenstortte, stonden de bolsjewieken klaar om te profiteren. Vladimir Lenin wist de macht te grijpen door voor eenheid te zorgen en op het juiste moment toe te slaan. ‘De geschiedenis zal hard zijn voor de revolutionairen die aarzelen.’

Het wonder van Warschau

Tijdens de Slag om Warschau in 1920 versloeg Polen het Rode Leger. Het gevecht geldt als een van de beslissende veldslagen in de wereldgeschiedenis: daar werd het communisme tegengehouden. Maar was deze strijd echt van doorslaggevend belang?

Mikhail Toechatsjevski: de rode Bonaparte

De Russische maarschalk Michail Toechatsjevski trok in 1936 naar Parijs om een pact te sluiten tegen Adolf Hitler. Maar een hecht bondgenootschap met de Russen, daar voelden de Fransen en de Britten niet voor. Als Toechatsjevski hen had kunnen overtuigen, had de geschiedenis een andere loop gekend.

Het Warschaupact vreesde de NAVO

Bijna 35 jaar lang bereidden de lidstaten van de NAVO zich voor op de strijd tegen een gevreesde vijand: het Warschaupact. Maar hoe dacht de vijand eigenlijk over de NAVO? De angst aan Sovjet-kant was net zo groot. Iedere oefening van het Warschaupact ging uit van een westerse verrassingsaanval.

De nieuwe wereldorde die er niet kwam

Voor de Amerikaanse president George Bush en Sovjetleider Michail Gorbatsjov was 1991 een kanteljaar. De Verenigde Staten triomfeerden tijdens de Golfoorlog, terwijl de Sovjet-Unie als een kaartenhuis ineenstortte. Amerika werd de onbetwiste leider op het wereldtoneel. Al duurde dat slechts even.

Wilt u meer verhalen lezen over de geschiedenis van Rusland? Bekijk dan het Rusland-dossier op onze website. Hier vindt u verhalen over tsaar Nicolaas II, complottheorieën van Stalin en militaire operaties van de Sovjet-Unie.