Vijftig jaar na Bloody Sunday: Ze schoten op alles wat bewoog

Een protestmars met honderden mensen trok dit weekend door de straten van het Ierse Londonderry, waar Britse soldaten op 30 januari 1972 veertien katholieke demonstranten doodschoten. Bloody Sunday luidde het begin in van het bloedigste jaar van The Troubles. Vijftig jaar na dato hopen nabestaanden nog steeds op de vervolging van militairen die destijds het vuur openden. Onderaan deze nieuwsbrief leest u over de gebeurtenissen op Bloody Sunday. Waarom begonnen militairen plotseling op ongewapende mensen te schieten?

Ontvang maandelijks de beste artikelen over geschiedenis op de mat. Neem nu een abonnement op Historisch Nieuwsblad.

Duizend jaar weer in de Lage Landen

Storm Corrie raasde maandag over Nederland: rukwinden en hevige regenval veroorzaakten overlast en vernielingen. Volgens weerhistoriscus Jan Buisman zorgde noodweer meermaals voor een beslissende wending in de geschiedenis van de Lage Landen. Zo verloren de Spanjaarden de Slag bij Nieuwpoort omdat ze gehinderd werden door een zanderige westenwind en was de geallieerde invasie van Normandië bijna uitgesteld omdat het op D-Day verschrikkelijk hard waaide.

De aanvaarding van de abortuswet

Meer dan veertig jaar na het aannemen van de Wet Afbreking Zwangerschap wil de Tweede Kamer de verplichte vijf dagen bedenktijd voor abortus afschaffen. Die bedenktijd leverde in 1980 al veel verzet op van linkse partijen en vrouwenorganisaties. Toch vond minister Job de Ruiter het nodig een signaal te geven dat ‘abortus iets anders is dan een biscuitje eten’. Volgens De Ruiter had het CDA de wet bovendien nooit geaccepteerd als hij de bedenktijd had weggelaten.

‘Wie mee wilde gaan met de moderne tijd, kocht een auto’

Door de komst van gemotoriseerde voertuigen konden Nederlanders in de twintigste eeuw veel sneller en verder reizen dan voorheen. Toch was de aanschaf van een auto in de beginjaren alleen voor de allerrijksten weggelegd. Mobiliteitshistoricus Vincent van der Vinne beschrijft in 125 jaar auto in Nederland hoe de vierwieler zich ontwikkelde tot het voertuig voor de gewone Nederlander. ‘De elite keek neer op zakelijke rijders: zij werden niet zomaar geacht lid te worden van de Koninklijke Nederlandsche Automobiel Club.’

De kloof tussen wit en zwart Amerika

President Joe Biden komt een van zijn verkiezingsbeloftes na en gaat een zwarte vrouw voordragen voor het Hooggerechtshof in de Verenigde Staten. Amerika bereikt die mijlpaal bijna zestig jaar nadat Martin Luther King zijn historische toespraak gaf in Washington. King bleef onsterfelijk als de man die zwarte Amerikanen hun burgerrechten gaf, maar de achterstelling van zwarten in de Verenigde Staten heeft hij niet kunnen opheffen. Daarvoor is de ongelijkheid te diep geworteld.

Johannes Gutenberg: de eerste echte boekdrukker

In 2021 gingen er 43 miljoen boeken over de toonbank, het hoogste aantal in de afgelopen tien jaar. Vooral webshops plukken daar de vruchten van; fysieke boekwinkels zagen hun boekverkoop door verplichte sluitingen juist dalen. In de vijftiende eeuw zochten uitvinders naar manieren om sneller teksten te drukken. De Duitser Johannes Gutenberg vond rond 1445 de oplossing. Met zijn drukpers stond hij aan de basis van een enorme revolutie in het medialandschap.

In het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden is tot en met mei een tentoonstelling te zien over de Romeinse keizer Domitianus. Historisch Nieuwsblad verloot tien catalogi van de tentoonstelling onder nieuwsbrieflezers.

Mail om kans te maken uw naam, postadres en uw favoriete verhaal over een Romeinse keizer naar [email protected]. De winnaars worden in de nieuwsbrief van volgende week bekendgemaakt.

Kinderarbeid: een hardnekkige misstand

Cacaoboeren die hun kinderen niet op hun plantage laten werken maar naar school sturen, krijgen voortaan meer loon van chocolademultinational Nestlé. Het initiatief moet de kinderarbeid bij cacaobedrijven terugdringen. In Europa kwamen de eerste bezwaren tegen kinderarbeid pas in de loop van de negentiende eeuw op. Dat was nodig, want kinderen kregen te weinig slaap, gingen niet naar school en kwamen regelmatig met hun handen tussen de machines.

Vergelijkingen met de Holocaust blijven toegestaan

Tweede Kamerlid Thierry Baudet moest onlangs op last van de Amsterdamse rechtbank Tweets verwijderen, waarin hij ongevaccineerden vergeleek met slachtoffers van de Holocaust. Baudet heeft beroep aangetekend. Vinden historici dat de rechter een terechte beslissing nam, of niet?

António Salazar: sterke man van Portugal

António Costa, sinds 2015 de premier van Portugal, heeft opnieuw de verkiezingen gewonnen. Zijn voorganger António Salazar was in de twintigste eeuw maar liefst veertig jaar aan de macht in het Zuid-Europese land. De ‘goede dictator’ bracht de financiën op orde, onderhield goede relaties met het buitenland en ondervond nauwelijks oppositie. Maar de laatste tien jaar van zijn bewind verloor Salazar zijn greep op de gebeurtenissen.

Wat gebeurde er op Bloody Sunday?

John Kelly stond op nauwelijks twintig meter afstand van zijn jongere broer Michael toen de Britse paramilitairen op 30 januari 1972 met scherp begonnen te schieten. Net als iedereen in de demonstratie in Londonderry zocht hij onmiddellijk dekking, terwijl de kogels over zijn hoofd suisden. ‘Ze schoten echt op alles wat bewoog. Volgens de officiële cijfers zijn er maar liefst 108 kogels afgevuurd die dag.’

Wilt u nog meer geschiedenis? Deze artikelen uit ons archief werden de afgelopen week veel gelezen:

• In het Oosten woonden arrogante despoten en onderdrukte volkeren, en in het Westen leefde de ware vrijheid. Dat beeld schetste Herodotus tweeënhalf millennium geleden in zijn boeken over de strijd tussen de Grieken en Perzen.
• Het leven van Jacoba van Beieren was tragisch. Hoewel ze in het middelpunt stond van de Europese machtscentra, bleken haar mogelijkheden uiterst beperkt.
• Van onbeduidend gloeilampenfabriekje veranderde Philips in enkele decennia in een wereldbedrijf. De broers Gerard en Anton Philips hadden een neus voor handel.